Ik heb gegoogeld naar de betekenis van het woord. En volgens Van Dale is het een woord dat je gebruikt bij twijfel en berusting. Dat vind ik niet helemaal de lading dekken van onze context. Ik zou er daarom een extra definitie aan toe willen voegen: namelijk een woord dat je gebruikt als je geen vertrouwen meer hebt. Een woord dat je gebruikt bij een deprimerende en ontmoedigende situatie (nou ja, situatie… ik zou zeggen een zeer ernstige situatie). Mijn collega (en wij allemaal trouwens) ziet lijdzaam toe hoe het onderwijs ontzield raakt. Het is een trager toenemende en slopender ziekte…
In het etymologisch woordenboek is het ontstaan van het woord ‘tja’ onduidelijk, maar waarschijnlijk komt het door nadrukkelijke of bedachtzame uitspraak van de j, waarbij extra frictie ontstaat (jjja) en de beginklank tenslotte als sj, of tsj wordt gehoord. Te vergelijken met ‘tjonge sjonge’.
Taal en emotie
Taal is een manier van communiceren, taal is een manier van denken, en door het woordje ‘tja’ krijgt taal er een extra functie bij: namelijk een manier van beleven. Mijn collega is wat betreft het lerarentekort volledig bevangen door moedeloosheid. Deze drie willekeurige letters hebben toegang geboden tot haar emotie. Haar taalgebruik in deze is effectief en efficiënt tegelijk. Ze zegt het minste wat er te zeggen valt en dat is meer dan genoeg. Ze wil er geen extra woorden aan vuil maken.
We zien hoe eenvoudige taal tot een verheven emotie kan leiden en zoals mijn collega ons heeft laten zien, hoef je voor verheven emotie geen moeilijke taal te gebruiken. Een goed gekozen woord kan de onzichtbare emotie zichtbaar maken. Er zit een zware lading aan het woord ‘tja’ en zij laat het woord zijn werk doen. Het is een woord dat tot bezinning aanzet. Wat een mooie omschrijving van de hopeloosheid!
Lerarentekort: probleem of ander perspectief?
Terug naar het probleem van het lerarentekort vraag ik me af of we niet te laat zijn om het tij te keren. Alle prognoses zijn verontrustend. Hebben we het nog in de hand? Waar is het omslagpunt? Bij ieder kabinet probeer je wat lichtpuntjes te trekken, maar het blijft hopen zonder optimisme.
Het is zoeken naar een gezonde dosis optimisme is ons werk. Het onderwijs heeft aan de hand van diverse voorbeelden laten zien dat er genoeg moed, samenwerking en vastberadenheid is om tot die veerkrachtige leergemeenschappen te komen. Waar partijen en personen aan de slag gaan omdat zij een kans zien of een urgente kwestie willen oppakken. Het zijn de plekken van hoop en verandering. De uitdaging is groot, maar wij zijn positief gestemd om die gezamenlijk aan te gaan voor blijvend goed onderwijs voor alle leerlingen. Dat vraagt een ander perspectief op het tekort aan goed gekwalificeerde leraren. Het probleem is ook een kans voor het doorbreken van bestaande patronen, regels, en gewoonten.
