|
Ik maak mij druk. Als professional, als moeder, als mens. Men zegt dat we de economische crisis te boven zijn. In mijn beleving zitten we in een nieuwe crisis, namelijk die in ons onderwijs. En als we die niet ongelooflijk serieus nemen, dan is een volgende crisis nabij. De actualiteiten rond innovaties in onderwijs, de kramp van ons bestel, de tekorten aan leraren en leiders, de scholen die sluiten….. Voor mij bewijst dit alles dat we in ons land onvoldoende verantwoordelijkheid nemen voor de huidige en toekomstige generaties kinderen en jongeren die recht hebben op goed onderwijs.
Elke dag vraag ik mij af wanneer het stopt. Wanneer we elkaar wakker schudden en zeggen: zo kan het niet langer, het móet anders. Veel elementen van de organisatie van ons onderwijs werden al vastgelegd in de eerste Onderwijswet van 1806. De wereld om ons heen is inmiddels sterk veranderd. En in plaats van dat we open staan om ook in ons onderwijs mee te bewegen, slaan we vaak dicht en keren we ons naar binnen in de eigen organisatie. Professionals en leidinggevenden in onderwijs worstelen dagelijks met dilemma’s rond urennormen, onderwijstijd, opbrengsten, meten van resultaten. Allemaal uitvloeisels van de afspraken die door de verre voorouders van onze jonge generatie zijn vastgelegd. De interventies die we plegen – al dan niet geïnitieerd door de overheid – leiden er niet toe dat we het structureel anders doen. Ook het recente noodplan voor het lerarentekort van onze minister van Onderwijs is een voorbeeld van ‘pleisters plakken’. Onderwijsprofessionals krijgen én nemen naar mijn overtuiging te weinig regie om bestaande patronen te doorbreken.
Natuurlijk zijn er goede voorbeelden! Initiatieven van professionals in het veld die bewijzen dat het wel degelijk anders kan, óók binnen de bestaande kaders van ons bestel. Neem het Agora onderwijs van Sjef Drummen en zijn mensen. De ontwikkelings- en ervaringsgerichte initiatieven in het basisonderwijs. Of het onderwijs van Bèta Challenge, Technasium en Wetenschapsoriëntatie Nederland. Daarin zien we dagelijks wat het betekent om op alle niveaus in de school autonomie te verlenen en te stimuleren dat leerlingen en professionals regie nemen. Dat is niet vanzelfsprekend en het is allerminst gemakkelijk. Het stelt hoge eisen aan de kwaliteit van iedere professional en bovendien een enorme dosis lef.
Ik heb in de afgelopen jaren in allerlei processen van innovatie in onderwijs enorm veel geleerd. Misschien nog wel het meest in het bijzonder dat we ons te vaak, te veel, afhankelijk opstellen van anderen en tegelijk zelf in andere situaties denken het beter te weten. En dat daarmee voorbijgegaan wordt aan het belang van het gezamenlijk oppakken van de dilemma’s in ons onderwijs. De vragen zijn te groot om alleen te hanteren. De sleutel zit in netwerken van binnen naar buiten en van buiten naar binnen. Mijn ervaring is dat er vooral gedacht wordt vóór professionals in het onderwijs en minstens zoveel dóór die professionals. Maar dat de kracht die ontstaat uit samenwerken in netwerken en verbinden niet voldoende benut wordt. Buitenstaanders, overheden, wetenschap; we moeten de professional in het veld serieus nemen in zijn bekwaamheid. Tegelijkertijd is het onze gezamenlijke plicht de professional te ondersteunen en te stimuleren in zijn verdere ontwikkeling. Het onderwijsveld roep ik op: zet de deuren open voor inzichten van anderen. Ontvang een kritische blik en een ander perspectief als een kans om het onderwijs te laten meebewegen met dat wat er in onze samenleving gebeurt.
Ik kan moeilijk begrijpen dat we met elkaar zo slecht zorgen voor zo’n cruciale sleutel in de ontwikkeling van onze jonge generaties. De internationale arbeidsmarkt schreeuwt om professionals die flexibel zijn, die in staat zijn om bestaande kennis en expertise te vertalen naar en toe te passen in onbekende vraagstukken. Om mensen die om kunnen gaan met onzekerheden. We hebben onze mond vol van ‘goed burgerschap’. En wat doen wij?Onderwijs heeft een essentiële bijdrage in de ontwikkeling van kennis en vaardigheden en in de vorming van mensen die zich verantwoordelijk voelen voor ‘samenleven’. Er is regie en leiderschap nodig om het besef van urgentie om te zetten in actie. Ieder van ons kan die verantwoordelijkheid nemen, vanuit zijn of haar eigen rol. Vandaag nog. Ik ook. In gesprek met elkaar en met respect voor ieders inzicht en kwaliteit. Vanuit de overtuiging dat de dilemma’s in het onderwijs écht wel samen kunnen worden getackeld.
Zullen we dat afspreken voor 2020?
Voel je je aangesproken? Wil je meer inspiratie en inzicht? Lees dan ook eens mijn whitepaper over innovaties in onderwijs en het belang van duurzaam verankeren van nieuw gedrag.
Ik wens je een inspirerend nieuw jaar!
| Deel |
|
