|
Samenwerking in onderwijsteams is geen vanzelfsprekendheid. Docenten, teamleiders en andere onderwijsprofessionals samenbrengen om met z’n allen te werken aan een opdracht, leidt niet automatisch tot goede samenwerking. Toch valt of staat werken aan onderwijskwaliteit met een goede samenwerking tussen onderwijsprofessionals. Maar hoe zorg je voor een goede samenwerking in je team? Of de samenwerking nu gericht is op het vinden van een antwoord op één of meerdere ontwikkelingen in het onderwijsveld of de samenwerking moet ertoe leiden dat een nieuw onderwijskundige aanpak ontwikkeld wordt. Eén ding is zeker: goede samenwerking vormt zich niet zomaar. Voor een effectieve samenwerking binnen een onderwijsteam is er meer nodig dan het creëren van extra handjes. Vanuit het besef dat je onderwijs samen maakt en dat onderwijsprofessionals diegenen zijn die aan de basis staan van de onderwijskwaliteit, focus ik me in deze blog op het samenstellen van onderwijsteams die effectief samenwerken.
Het samenstellen van bijvoorbeeld een team dat op scholen gezamenlijk de verantwoordelijkheid draagt voor een onderwijsvernieuwend project, dient een gedegen proces te volgen. In de zoektocht naar de juiste onderwijsprofessionals, zal aandacht besteed moeten worden aan de betekenis van verbindend leiderschap, gedeelde verantwoordelijkheid, vertrouwen en openheid. Dit zijn namelijk cruciale factoren die in hoge mate zorgen voor een succesvolle samenwerking. Ik beschrijf in deze blog, op basis van ervaring, een stappenplan voor de totstandkoming van een goed onderwijsteam. Dit stappenplan kunnen scholen volgen om een effectieve samenwerking te realiseren rondom het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs.
Wanneer je als leidinggevende een goed functionerend onderwijsteam wil samenstellen, zul je eerst duidelijkheid moeten scheppen over het bestaansrecht van het team. Het bestaansrecht van een team bestaat uit heldere en aantrekkelijke doelen, duidelijk en haalbaar geformuleerde resultaten. Hiermee wordt voor alle teamleden helder waar naartoe gewerkt wordt. Door met duidelijke doelen te werken, kan de intrinsieke motivatie van de teamleden aangesproken worden. Doe dit door autonomie van de teamleden te ondersteunen, individueel talent binnen het team te benadrukken en verbondenheid te creëren.
Als de doelen helder zijn, stel je het team samen met een diversiteit aan talentvolle professionals binnen de school. Diversiteit kan in deze situatie ingevuld worden met man, vrouw, senioriteit, beperkte ervaring, docenten en onderwijsondersteunend personeel. Deze groep mensen hoeven dus niet per definitie de personen te zijn die een leidinggevende rol hebben, zoals afdelingsleiders, hoofd administratie of sectievoorzitters. Het is belangrijk om professionals in je team te selecteren op grond van de behaalde prestaties, getoonde toewijding, diversiteit en talent. Denk bijvoorbeeld aan teacher leaders, startende docenten met frisse ideeën of de toegewijde, ambitieuze administratief-medewerker. Ga met deze professionals in gesprek en biedt hen creatieve uitdagingen om het beste uit zichzelf te halen. Alleen dan kunnen en willen zij het verschil maken in het behalen van de geformuleerde doelstellingen. Door toewijding, talent en diversiteit als uitgangspunten te hanteren bij de samenstelling van het team dat gezamenlijk de verantwoordelijkheid gaat dragen voor een gemeenschappelijk doel, creëer je een rijke leeromgeving waar op den duur ook anderen onderdeel van uit willen maken.
De volgende stap is het werken met realistische ontwikkeluren. Vaak zie je dat scholen voor het gezamenlijk implementeren van bijvoorbeeld een onderwijskundig concept of een rolverandering van de docent relatief weinig tijd reserveren. Deze tijd wordt vaak gestuurd door het taakbeleid, uitgedrukt in klokuren. Echter, voor het ontwikkelen en implementeren van een nieuw pedagogisch concept of een onderwijskundig product zijn de klokuren in het taakbeleid niet altijd een goede graadmeter. Durf daarom de beschikbare uren uit het taakbeleid los te laten en ken realistische ontwikkeluren toe aan de individuele teamleden. Wees bereid om desnoods de gewenste ontwikkeling over een schooljaar heen te tillen als dat betekent dat er een kwalitatief beter resultaat behaald kan worden.
De realistische ontwikkeluren zijn het startpunt om je team te faciliteren om leren in verbinding vorm te geven. Dat betekent dat je de geselecteerde onderwijsprofessionals niet alleen de ruimte geeft om elkaar te ontmoeten rondom een specifiek ontwikkelthema. Je zult hen als team ook moeten faciliteren in het vergroten van zowel het individueel als gemeenschappelijk leerproces van de teamleden. Dus geef hen de ruimte om ook buiten school een netwerk op te bouwen, dat relevant is voor het ontwikkelthema. Of om tijdelijk kennis binnen de school te halen of zelfs het ontwikkelproces te versnellen c.q. te vertragen indien zij dit nodig achten. Zorg er vooral voor dat het leren en ontwikkelen niet beperkt blijft tot incidentele ontmoetingen en/of werkbijeenkomsten. Maak deze vorm van leren in verbinding structureel van aard. Hoe beter het team in staat wordt gesteld om met elkaar in verbinding te leren, hoe meer succeservaringen, hoe groter de motivatie, hoe beter de kwaliteit van het te behalen resultaat.
De laatste stap in de samenstelling van het team focust zich op het verkrijgen van een diepere verbinding. In de inleiding van deze blog noemde ik een aantal factoren die aan de basis liggen van een succesvolle samenwerking in een team. Bij deze stap neem je als nieuw team tijd om betekenis te geven aan deze cruciale factoren. Met andere woorden: ga op zoek naar jullie antwoord op de vraag wat betekent verbindend leiderschap voor ons team? Hoe gaan we gedurende het ontwikkeltraject leiderschap invullen? Welke taken en verantwoordelijkheden kennen wij elkaar toe? Waar ligt de gedeelde verantwoordelijkheid binnen het team? Wanneer en hoe spreken wij elkaar aan op onze verantwoordelijkheden? Bespreek ook met elkaar de ruimte die het team heeft voor reflectie, evaluatie en bijsturing. Leer elkaar kennen, spreek met elkaar af om inhoudelijke conflicten niet uit de weg te gaan. Dit alles zorgt er namelijk voor dat er een stevige basis van vertrouwen en open communicatie gecreëerd wordt binnen het team.
Probeer deze stappen eens te volgen bij het samenstellen van een goed functionerend onderwijsteam. Dan zul je gauw merken dat in de samenwerking het geheel meer is dan de som der delen.
| Deel |
|
