|
Hoe een crisis kansen biedt om structurele verbeteringen aan te brengen in de kwaliteit van toetsing en schoolexaminering.
Nu het coronavirus al een tijdje door Nederland waart, worstelen wij allemaal met de impact hiervan op ons dagelijks leven. Steeds meer beseffen wij dat het coronavirus langdurige en verstrekkende gevolgen kent. Het zijn ongewone tijden voor iedereen en in het bijzonder voor het onderwijs. Er wordt juist nu meer een beroep gedaan op de creativiteit en het aanpassingsvermogen van schoolleiders en hun team.
Van alle vraagstukken waar zij in deze tijd een antwoord op moeten vinden, is het vraagstuk rondom toetsing, examinering en PTA misschien wel één van de meest prangende worstelingen. Zo hebben wij de afgelopen weken veel schoolleiders zien worstelen met vragen als: welke keuzes maken we om de schoolexamens zoveel mogelijk digitaal en op afstand te organiseren? Hoe zorgen we voor een aanpassing van het PTA met behoud van gelijkwaardigheid aangaande examencondities voor de leerlingen? Oftewel, wat toetsen we wel en wat niet? En niet te vergeten: hoe toetsen we in het vmbo de praktijkvaardigheden op afstand? Tot slot, maar zeker niet in de laatste plaats, welke kaders stellen wij vast voor inhaal- en herkansingstoetsen?
Gelukkig zijn vanuit het ministerie de afgelopen week de richtlijnen verschenen voor de uitvoering en beoordeling van de schoolexamens en het totale PTA. Dergelijke richtlijnen bieden schoolleiders de noodzakelijke handvatten om niet alleen intern de boel te organiseren, maar ze helpen ook bij heldere communicatie naar leerlingen en hun ouders. Voor sommige leerlingen kan daardoor de vlag al uit – hoewel formeel pas 4 juni de uitslag bekend wordt gemaakt – want het is voor hen duidelijk dat zij geslaagd zijn door het wegvallen van de examens en/of de aanpassingen in het PTA.
Citaat van een schoolleider: “Deze crisis is heftig, maar opent ons ook de ogen voor de toekomst. De centrale examens komen te vervallen. Dat geeft ons voor nu de tijd om het schoolexamen voor de examenkandidaten in orde te brengen. Maar hoe mooi zou het zijn, als we voortaan af zouden zijn van examentrainingen waarbij we leerlingen leren door een hoepeltje te springen? Als we de overladenheid uit ons schoolexamen zouden kunnen halen en daarmee meer tijd hebben om te besteden aan zaken die we écht belangrijk vinden dat onze leerlingen leren?”
Wat deze ongekende coronacrisis voor veel schoolleiders duidelijk maakt, is dat structurele verbetering van het huidige proces van toetsing en examinering nodig is. Niet alleen in deze coronaperiode is de druk rondom toetsing en examinering groot voor het onderwijzend personeel en de leerlingen. Willen schoolleiders deze druk ook in de toekomst verminderen, dan zullen zij dit moment moeten aangrijpen om meer aandacht te besteden aan het zorgvuldige verloop van de schoolexamens én de kwaliteitsbewaking van dat verloop. Dit is ook gedeeltelijk de oproep van de Onderwijsinspectie in haar rapport dat reeds in december 2019 verscheen. Daarin onderstreepte zij het belang om dit vraagstuk op de agenda van schoolleiders en bestuurders te plaatsen. En met de uitbraak van de coronacrisis in Nederland, zo’n drie maanden na de publicatie van het rapport, is dit belang voor schoolleiders alleen maar toegenomen. Er zal volgens het rapport een verschuiving moeten plaatsvinden van gegeven vertrouwen naar verdiend vertrouwen om de kwaliteit van de schoolexaminering duurzaam te verhogen. Dit vraagt ook om een verbreding van de kwaliteitsbewaking: niet alleen het administratieve proces, maar ook de inhoudelijke kwaliteit van de schoolexamens. Zonder een heldere visie en kwaliteitsbeleid op de toetsing en examinering wordt de verschuiving erg lastig.[1]
Vanuit onze visie en expertise delen wij een aantal tips en adviezen. Hiermee kunt u nu starten met het verbeteren van het zorgvuldige verloop van de schoolexamens én de kwaliteitsbewaking van dat verloop.
Wij zien in de eerste plaats dat het succes van toetsonderwijs in deze periode niet hoofdzakelijk schuilt in het alsnog verwelkomen van kleinschalige groepen leerlingen op school of als alternatief het aanbieden van online challenges. Succesvolle scholen zetten een combinatie van werkbare en creatieve ICT-oplossingen in, stellen vertrouwen in leerlingen en hun ouders, bieden andere vormen van samenwerken aan, durven allerlei controles en toetsen los te laten, maar hebben bovenal heel duidelijk voor ogen waarom er getoetst of geëxamineerd wordt.
Om de kwaliteit van het toets- en examenbeleid in de toekomst te verbeteren, adviseren wij de schoolleiders om te beginnen bij de kern van wat er getoetst moet worden. Wat willen wij dat onze leerlingen leren? Wat gaan we dan toetsen en hoe gaan we dat doen? Verwijzend naar het Golden Circle model van Simon Sinek: investeer tijd om antwoord te krijgen op de “Why, How & What” van toetsing en examinering. Het gaat erom dat als je als schoolleider samen met het team gaat nadenken over de leerdoelen om vervolgens antwoord te kunnen geven op vragen als: welke vorm van toetsing verdient de voorkeur? Hoe kan voldoende rekening gehouden worden met de toetsdruk? Hoe kan gezorgd worden voor een goede verdeling van de leerstof en spreiding van de schoolexamens in het PTA over het gehele schooljaar? Hoe kan voorkomen worden dat er dubbelingen in het PTA terecht komen en er onderdelen in het schoolexamen getoetst worden die niet persé noodzakelijk zijn? Etc.
De zoektocht naar het antwoord op deze vragen leidt zonder twijfel tot de noodzaak om als school meer balans te creëren tussen formatieve en summatieve toetsing. Immers, als we minder toetsen, houden we vanzelf meer tijd over voor feedback aan leerlingen. Kijkend naar de problematiek van nu, is de verwachting dat we in de toekomst ons onderwijs anders willen gaan organiseren en van inhoud willen voorzien. Als je nu nog eens kritisch naar je toetsbeleid kijkt, waar zie je dan kansen om dit voor de toekomst te verbeteren?
Binnen de kaders van wet- en regelgeving, zit enorm veel ruimte voor een eigen invulling, die past bij de visie van de school en bij de leerlingen die je bedient. Benut deze tijd om met elkaar in gesprek te gaan over structurele verbeteringen in toetsing en examinering. Wij kunnen met u meedenken over hoe de school het proces om tot een sterk toetsbeleid te komen, kan inrichten. Welke richtlijnen vanuit de eigen onderwijskundige visie meegegeven kunnen worden aan docenten om tot een evenwichtig en kwalitatief sterk PTA te komen.
Zou u hierover eens van gedachten willen wisselen? Wij gaan graag – uiteraard volledig vrijblijvend – met u in gesprek.
Auteurs: Maikel Mahangi en Naomi Veldhoven
[1] SCHOOLEXAMINERING IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS: Naar een zorgvuldig verloop en een betere kwaliteitsbewaking, Ministerie van Onderwijs – Onderwijsinspectie december 2019
| Deel |
|
