Aeres vmbo Ede is een kleinschalige vmbo-school met een groen profiel. De school staat bekend om een grote betrokkenheid van docenten bij leerlingen en in de school heerst een prettige informele sfeer. Iedereen mag zijn wie hij/zij is. Een fijne school dus, met veel autonomie voor docenten om het onderwijs naar eigen inzicht vorm te geven. In 2021 heeft de school een nieuwe onderwijsvisie ontwikkeld. De school wilde in lijn met deze visie een nieuw onderwijsconcept neerzetten, dat de naam ‘Ontwikkelingsgericht onderwijs in de dialoog’ draagt. Dit concept omvat een flexrooster, verandering van mentoraat naar coaching, een formatieve cultuur en een volledige herziening van de inhoud van het onderwijsaanbod. Ambitieuze doelstellingen die inspanning en betrokkenheid van het hele team zouden vragen. Aeres vmbo Ede heeft Buro Hebe gevraagd om de vertaling van visie naar praktijk te begeleiden.
Onze aanpak: gefaseerd implementeren
Voor het team was het best spannend, zoveel zaken tegelijk aanpakken. Hoewel de verandering schoolbreed werd ingezet, is besloten om deze gefaseerd te implementeren. Zo groeien de leerlingen – en hun ouders – vanaf leerjaar 1 mee met het nieuwe concept en hoeven nieuwe leerlijnen niet in één keer helemaal uitgewerkt te worden. Bovendien moest het vernieuwingstraject voor het team ook behapbaar blijven. Realistische doelen stellen was van groot belang, want tijdens de ‘verbouwing’ bleef de school uiteraard gewoon open.
Eigen beslissingsbevoegdheid
Op deze school is gekozen voor een projectmatige structuur waarbij de beslissingsbevoegdheid zoveel mogelijk in het team werd belegd. Dit omdat de directeur graag wilde dat de ontwikkeling echt vanuit het team zou komen en niet vanuit het MT. Vier collega’s uit het team vormden de regiegroep. Samen met de regiegroep hebben we structuur aangebracht, een werkwijze en een ontwikkelritme ontworpen, doelen gesteld, studiedagen georganiseerd en de afstemming met het MT verzorgd.
Themagroepen
Er werden school-brede themagroepen ingericht, bijvoorbeeld rond het flexrooster, het mentoraat en formatief handelen. Daarnaast vormde elk leergebied een eigen ontwikkelgroep waarin de inhoud van het onderwijs herijkt werd. In een vast ritme kwamen themagroepen en leergebieden bijeen. In het begin waren wij regelmatig met drie of vier adviseurs aanwezig om de groepen te begeleiden. We hielpen bijvoorbeeld bij het stellen van een doel, het inhoudelijk doordenken van een thema of het delen van de opbrengst. Na verloop van tijd werd het samen ontwikkelen meer een eigen proces van elke groep. Niet overal met hetzelfde tempo of op dezelfde manier, maar wel allemaal met een heldere opdracht waaraan gewerkt werd. We hebben onze begeleiding toen afgeschaald. We bleven de regiegroep nog wekelijks begeleiden en hielpen bij het vormgeven van studiedagen.
“Het was niet makkelijk om naast ons dagelijkse werk zo enorm veel te ontwikkelen. Buro Hebe heeft ons vooral geholpen door met ons een werkwijze te ontwikkelen waarin we haalbare doelen hebben gesteld en elkaar goed bleven informeren. We konden al werkende nieuwe dingen uitproberen en bijstellen. Van tevoren leek het een onmogelijke opgave, maar ik vond het heel mooi om in de praktijk te kunnen zien wat werkte en wat nog niet.”
Docent Aeres vmbo
Experiment en aanpassing
Na een jaar lang ontwikkelen was het moment daar. Schooljaar 2021-2022 ging van start met een nieuw rooster, nieuwe (flex)lessen, een vorm van coaching in plaats van mentoraat en vele andere veranderingen. Dat leverde de nodige kinderziektes, vragen en ongemak op. In combinatie met wederom een Corona-herfst was dit voor het team een zware periode. De periode tot de kerstvakantie is benut om het nieuwe concept in de onderbouw goed te laten landen, daar veel met elkaar over te spreken, bij te stellen wat té veeleisend bleek (voor docenten of leerlingen) en om zaken te borgen. Na de kerstvakantie was er weer ruimte en energie om vooruit te kijken naar de transitie van leerjaar 3.
Na weer een halfjaar samen nadenken, uitwisselen en experimenteren, startten we aan het begin van schooljaar 2022-2023 met de implementatie in leerjaar 3 en ging de ontwikkeling voor leerjaar 4 verder. Onze begeleiding hebben we verder afgebouwd. Daarnaast is de samenstelling van de regiegroep enigszins veranderd, waarmee er weer nieuwe energie en andere kennis werd ingebracht.
Resultaat
Het resultaat was een ontwikkeltraject dat stevig in de school verankerd was. De ontwikkeling zelf is uiteraard nog niet af. Wij blijven deze graag volgen als adviseur van het MT en de regiegroep, soms door een bijdrage te leveren aan een studiedag en soms door met een concrete vraag mee te denken. Door te werken van een intensief begeleidingstraject naar een rol aan de zijlijn, is ook voor ons deze opdracht in elke fase weer anders. Het maakt dat onze inzet nooit routinematig wordt, maar dat er telkens weer andersoortige vragen bij ons komen vanuit een opdrachtgever. Net als voor docenten geldt voor ons ook dat onderwijs iedere dag weer anders is.
“Het team is enorm uitgedaagd in dit vernieuwingstraject. En er is heel hard gewerkt, ook tijdens Covid, online. Ik vond het heel tof om te zien dat werkgroepen elkaar goed informeerden over wat er ontwikkeld werd, dat er over en weer kritische vragen werden gesteld en men elkaar telkens weer stimuleerde en inspireerde om verder te gaan.”
Joanne Klumpers, Buro Hebe